Cồn IPA trong in offset- Những tác hại tiềm ẩn và xu hướng sạch hiện nay

Trong in offset, dung dịch làm ẩm (fountain solution) là yếu tố quyết định giữa bản in đẹp và bản in lỗi. Nhiệm vụ của nó tưởng chừng đơn giản- chỉ là giữ cho phần không in luôn ướt để mực không bám vào. Nhưng trên thực tế, để đạt được sự cân bằng của nước- mực, ngành in trong nhiều năm qua phải dựa vào một thành phần quen thuộc là cồn IPA (Isopropyl Alcohol)

IPA từng đóng vai trò như một tác nhân cải thiện cân bằng nước- mực giúp cho bản in khởi động nhanh hơn, giảm lem và dễ vận hành hơn. Tuy nhiên, đằng sau những hiệu quả tiện lợi đó là hàng loạt tác động âm thầm đến sức khỏe con người, môi trường và cả hiệu quả vận hành nhà máy in

Dưới đây là cái nhìn cận cảnh hơn về từng vấn đề, từng tác hại để thấy rõ được vì sao cồn IPA đang dần bị loại bỏ trong xu hướng “in sạch” hiện nay

IPA- chất dễ bay hơi và nguyên nhân gây ô nhiễm không khí trong xưởng in

IPA (Isopropyl Alcohol) là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC- Volatile Organic Compound), thường có trong dung dịch làm ẩm trong in offset. Khi bay hơi trong xưởng in, đặc biệt khi có nhiệt, thiết bị sấy hoặc nguồn nhiệt công nghiệp, các hơi IPA có thể phản ứng với oxit nitơ và dưới tác động của ánh áng mặt trời tạo ra ozone tầng thấp (1). Khác với ozone ở tầng cao giúp bảo vệ Trái Đất thì ozone tầng thấp lại là chất gây ô nhiễm nguy hiểm có thể dẫn đến:

- Gây kích ứng mắt, mũi, họng, ho, khó thở và ảnh hưởng nghiêm trọng đến phổi khi tiếp xúc lâu dài

- Góp phần tạo sương mù quang hóa, làm giảm tầm nhìn, gây hại cho cây trồng và vật liệu

- Là một trong những chất chính gây ô nhiễm không khí công nghiệp

Chính vì vậy, việc giảm hoặc thay thế IPA trong dung dịch làm ẩm là xu hướng tất yếu để bảo vệ sức khỏe người lao động và giảm phát thải VOC trong môi trường. Mỗi lượng IPA bay hơi từ dung dịch làm ẩm đều có thể trở thành khí hữu cơ dễ bay hơi VOC trong không khí xưởng in. Những khí này không biến mất mà tồn tại trong môi trường làm việc, gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người vận hành.

Những tác hại đến sức khỏe người vận hành

Sự có mặt của IPA trong môi trường xưởng in không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là vấn đề sức khỏe. IPA có mùi hắc, lan nhanh và bám lâu trong không khí, khi con người hít phải thường xuyên, IPA gây ra những phản ứng sinh lý rõ rệt, nhưng đa phần người thợ in lại xem là bình thường vì đã quen, điều này có thể gây ra những hậu quả:

- Tiếp xúc ngắn hạn: gây cay mắt, khô họng, chóng mặt, buồn nôn và có thể nhức đầu

- Tiếp xúc dài hạn: làm khô da, nứt nẻ, dị ứng và gây ảnh hưởng đến đường hô hấp và hệ thần kinh trung ương

Nghiên cứu tài liệu của Heidelberg chỉ rõ rằng khi nồng độ IPA bay hơi cao sẽ dẫn tới đau đầu, buồn nôn và giảm khả năng tập trung đối với người vận hành (2). Do đó, việc sử dụng IPA không chỉ là rủi ro với sức khỏe người lao động mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc- khi người vận hành mệt mỏi hơn thì khả năng sai sót cao hơn.

Nguy cơ cháy nổ trong xưởng in

Một khía cạnh ít được nhắc tới nhưng rất thực tế khi IPA có điểm chớp cháy rất thấp chỉ khoảng 12°C, điều này có nghĩa là trong môi trường nhà xưởng có nhiệt độ cao, nguồn tia lửa nhỏ hoặc bóng đèn nóng cũng có thể kích hoạt nguy cơ cháy nổ nếu IPA tồn tại với nồng độ đáng kể trong không khí hoặc trong các thùng chứa không kín (3). Vì vậy, sử dụng IPA trong dung dịch làm ẩm nhà in không chỉ là vấn đề sức khỏe và môi trường mà còn là vấn đề an toàn lao động, yêu cầu kiểm soát chặt chẽ lưu trữ và thiết bị phòng cháy chữa cháy.

Gánh nặng chi phí và rào cản "Xanh hóa" sản xuất

Ngoài các rủi ro rõ ràng về sức khỏe, môi trường và an toàn thì việc dùng IPA còn tiềm ẩn chi phí vận hành tăng và rào cản cho định hướng sản xuất bền vững:

- Chi phí hóa chất: Dung dịch làm ẩm chứa IPA cần duy trì nồng độ ổn định (5–15%) để đảm bảo cân bằng nước – mực. Tuy nhiên, IPA bay hơi nhanh khiến kỹ thuật viên phải bổ sung thường xuyên, làm tăng lượng tiêu thụ hằng ngày. Khi giá IPA tăng, chi phí này nhanh chóng trở thành gánh nặng vận hành đáng kể cho nhà in.

- Hao mòn thiết bị: Hơi IPA có thể làm lão hóa nhanh các bộ phận trong xưởng in, tăng tần suất bảo dưỡng và làm gia tăng thời gian dừng máy

- Hiệu suất in giảm ổn định: IPA bay hơi nhanh làm nồng độ trong dung dịch thay đổi, phá vỡ cân bằng nước – mực. Hậu quả là mực bám không đều, màu in thiếu ổn định, tăng hao mực, hao giấy và thời gian căn chỉnh máy.

Ngoài chi phí, IPA còn tạo nên những rào cản trong hành trình “Xanh hóa”

- Các tiêu chuẩn như ISO 14001, FSC, ngày càng yêu cầu giảm hoặc loại bỏ dung môi VOC

- Nhiều thương hiệu toàn cầu chỉ hợp tác với nhà in giảm hoặc loại bỏ IPA để đáp ứng yêu cầu phát thải thấp. Theo khuyến nghị từ cơ quan môi trường Đức, các nhà in châu Âu hiện được khuyến khích giảm nồng độ IPA trong dung dịch làm ẩm xuống còn 5-15% để đáp ứng tiêu chuẩn phát thải VOC thấp và bảo vệ sức khỏe người lao động (4).

Tóm lại, nhà in nào vẫn còn phụ thuộc vào IPA sẽ đứng trước những nguy cơ mất cơ hội hợp tác với các đối tác quốc tế, bị loại khỏi chuỗi cung ứng xanh- xu hướng đang trở thành tiêu chuẩn bắt buộc của ngành in toàn cầu

Kết luận

IPA từng là lựa chọn kỹ thuật tối ưu cho ngành in offset nhờ khả năng giúp cân bằng mực – nước, vận hành nhanh và ổn định. Nhưng trong bối cảnh hiện tại – khi sản xuất bền vững, bảo vệ sức khỏe người lao động và thân thiện môi trường trở thành yêu cầu then chốt – IPA đang trở thành rào cản vô hình đối với nhà máy in hiện đại: từ rủi ro sức khỏe, môi trường, an toàn lao động tới chi phí và khả năng hợp tác quốc tế.

Nếu doanh nghiệp bạn – đặc biệt với vai trò là nhà phân phối đối tác của thương hiệu mực in – đồng hành cùng khách hàng nhà in để triển khai giải pháp thay thế IPA, thì thông điệp này không chỉ giúp nâng tầm chăm sóc khách hàng mà còn giúp bạn xây dựng vị thế “giải pháp toàn diện cho in xanh”.